Klik hier voor vergroting
| Jaar van ontstaan: | 1691 |
| Herkomst: | Frankrijk |
| Afmetingen: | 51 x 53 cm |
| Eigenaar: | privebezit, Hoenderloo |
| Inventarisnummer: | - |
| Jaar van aanwinst | - |
| Vroegst bekende verblijfplaats: | Hoenderloo |
| Opmerkingen: | Vermoedelijk een vrij recente replica |
| Andere bekende exemplaren: | Verschillende Amerikaande aanbiedingen op internet, gedateerd 1720 en 1760. |
Ecu uit 1693, Rouen
Klik hier voor vergroting
Beschrijving
De plaat is een boogplaat met daarop het gekroonde oud-franse koningswapen met de drie lelies: fleur-de-lis. Het wapen wordt gehouden door twee griffioenachtige wezens en verder omgeven door vaandels, vlaggen en wapentuig.
Aan de voet van de plaat bevinden zich kleine wapenschilden met o.a. de Duitse adelaar en een klimmende (Vlaamse?) leeuw.
Boven het tafereel een banderol met daarop de tekst SEVL CONTRE TOVS. De plaat is gedateerd 1691.
Achtergrond
De wapenspreuk Seul contre tous heeft een onduidelijk achtergrond en komt weinig voor.
In Caulmont (Normandie) staat het oude, rond 1700 herbouwde landhuis Hainneville.
In de zuidelijke gevel en in de schoorsteen bevinden zich wapenschilden met de koninklijke kroon, het devies Seul contre tous en het jaartal 1635.
In 1693 werd in de stad Rouen een munt geslagen met de spreuk UNUM OMNIA CONTRA (Seul contre tous). De munt verscheen ter gelegenheid van de overwinningen van maarschalk François-Henri de Montmorency-Bouteville, graaf van Piney-Luxembourg tijdens de Negenjarige Oorlog tussen Frankrijk en de Republiek. De maarschalk versloeg de Engels/Spaanse/Staatse troepen van Willem III in juli 1690 te Fleurus, in augustus 1692 te Steinkerken en in juli 1693 bij Neerwinden.
De munt toont aan een kant zeven pijlen die zijn gericht tegen het Franse wapenschild. De andere kant toont een pijl gericht tegen zeven kleinere schilden, waaronder een met de Duiste adelaar.
Sommige auteurs brengen het devies in verband met de wapenspreuk van Lodewijk XIV: Nec Pluribus Impar. Dat betekent zoveel als 'ook tegen een overmacht opgewassen'. Lodewijk XIV was koning van Frankrijk tussen 1643 en 1715.
Over de interpretatie van zijn lijfspreuk wordt verschillend gedacht. Sommigen denken dat het slaat op de grote overmacht van Duitse vorsten waar tegenover Lodewijk zich gesteld zag. Anderen houden het op Lodewijks overmoed, te denken dat hij zelfs de zon de baas was. Immers, er zijn minstens twee zonnen nodig om de aarde ineens te kunnen beschijnen, terwijl Lodewijk - de zonnekoning - dat in zijn eentje dacht te kunnen.
De Nationale Conventie bepaalde op 12 oktober 1793 dat haardplaten met het oude Franse koningswapen, achterstevoren in de haard moesten worden geplaatst.
Nog lang daarna was het bij Franse verzamelaars een gebruik om gladde platen die nog op hun oorspronkelijke plaats stonden, eerst om te draaien. Ze waren dan vaak aan de achterkant prachtig bewaard gebleven.
Referenties
Kassel, Plattenoefen und Ofenplatten im Elsass, in: Illustrierte Elsaessische Rundschau, 1903