- Zijn er nog veel platen in particulier bezit?
- Wat is de waarde van haardplaten?
- Moet een plaat worden verzekerd?
- Hoe kan een plaat het best worden schoongemaakt?
- Hoe kan een plaat het best worden onderhouden?
- Zijn er andere haardplatenmusea?
- Hoe kan de ouderdom van een haardplaat worden bepaald?
- Kan ik ook een nieuwe haardplaat laten maken?
Zijn er nog veel platen in particulier bezit?
Naar schatting bevinden zich enkele duizenden platen in particulier Nederlands bezit.
Het aantal platen in Nederlandse musea wordt geschat op duizend.
Wat is de waarde van haardplaten?
Een haardplaat kost een- tot tweehonderd euro.
In de antiekhandel betaalt u drie keer zoveel.
Door het sterk toegenomen aanbod als gevolg van internet, bijvoorbeeld op www.marktplaats.nl, is de prijs wat aan het dalen
De prijs is om verschillende redenen laag.
Dat komt vooral omdat haardplaten eerder worden beschouwd als gebruiksvoorwerpen dan als kunst.
Kleine platen zijn in het algemeen iets duurder dan grotere.
Dat komt eenvoudigweg omdat de afmetingen van kleine platen beter passen bij de maat van de hedendaagse schouwen.
Moet een plaat worden verzekerd?
Nee, dat is niet nodig.
Brandschade kunnen ze niet oplopen. Verzekeren tegen diefstal is niet nodig omdat - uitzonderingen daargelaten - de platen nauwelijks handelswaarde hebben.
Hoe kan een plaat het best worden schoongemaakt?
Loszittend roest kunt u het best verwijderen met een staalborstel. U hoeft daarbij niet zachtzinnig te werk te gaan.
Vroeger werden platen wel gezandstraald. Dat was een techniek waarbij de platen veel van hun oorspronkelijke relief verloren. Overigens is zandstralen sinds het zandstraalbesluit uit 1953 ten strengste verboden.
Tegenwoordig bestaan verfijnde straaltechnieken waarmee verontreinigingen zoals verf van een plaat kunnen worden verwijderd. Dat moet u dan wel aan een deskundig bedrijf overlaten. Het straalprincipe, het straalmiddel, de druk en de keuze van de korrelfractie bepalen in hoge mate wat er met uw plaat gebeurt.
Wilt u uw plaat laten schoonmaken, neem dan contact op met een gespecialiseerd bedrijf. Afhankelijk van de grootte van de plaat liggen de kosten tussen de 50 en 75 Euro.
Wat ook kan is contact opnemen met Holland Mineraal bv . Dat is een toeleverancier op het gebied van geavanceerde straalmiddelen. Holland Mineraal kan u ongetwijfeld verwijzen naar een gespecialiseerd bedrijf bij u in de buurt.
Hoe kan een plaat het best worden onderhouden?
Nadat u de plaat hebt schoongemaakt, kunt u hem het best insmeren met 'kachelpoets'. Het is nog te koop bij de Welkoop of de Boerenbond. Na een aantal keren herhalen en poetsen gaat de plaat fraai glimmen.
Behandelen met petroleum als conserveringsmiddel moet u nooit doen. De plaat wordt er blijvend dof van.
Bang voor roesten hoeft u niet te zijn.
Gietijzer vormt een bepaald soort roest waardoor de plaat zichzelf van de lucht afsluit. Eventueel roesten - bijvoorbeeld omdat de plaat nat wordt - stopt dan vanzelf.
Zijn er andere haardplatenmusea?
Nee, er zijn geen speciale musea voor haardplaten.
De meeste musea tonen een of enkele platen uit hun bezit, zoals bijvoorbeeld Museum De Waag in Deventer of het Rijksmuseum in Amsterdam.
De grootste Europse verzameling haard- en kachelplaten die is te bezichtigen, vindt u in de hal van het stadhuis van Dusseldorf: zo'n 400 stuks.
Hoe kan de ouderdom van een haardplaat worden bepaald?
De leeftijd van een haardplaat is nauwelijks met zekerheid te bepalen.
Daarvoor zijn drie redenen.
(1) In de eerste plaats waren haardplaten gebruiksartikelen, waarvan grote aantallen werden geproduceerd als een vroeg soort industrieel serieproduct.
In tegenstelling tot zilveren en gouden voorwerpen ontbreken in het algemeen merktekens die iets over de leeftijd zeggen.
(2) In de tweede plaats konden platen gemakkelijk in een latere tijd worden nagegoten door gebruik te maken van oude houten modellen of van eerdere ijzeren platen als model. Dat is een werkwijze die nog steeds wordt gevolgd. Sterker nog, naar verluid worden nieuwe platen soms met zoutzuur behandeld om ze oud te doen lijken ...?!
(3) Tenslotte waren haardplaten geen kunstvoorwerpen. De voorstellingen worden gerekend tot de volkskunst, die zich weinig aantrekt van de 'correctheid' van stijlen en tijdperken. Daardoor is datering aan de hand van de voorstelling in het algemeen niet mogelijk.
Een aantal algemene kenmerken kunnen wel een aanwijzing vormen voor de leeftijd van een plaat: hoe kleiner hoe jonger; hoe dikker hoe ouder.
Verder is het goed te letten op schade aan de plaat: aan de voorkant door veelvuldig gebruik, aan de achter- en onderkant door optrekkend vocht en schoorsteenlekkage.
Duidelijke kenmerken voor 'nieuw' tenslotte zijn: slijpsporen om oneffenheden in het gietwerk weg te werken en ruw afgewerkte randen aan zij- en bovenkant.
Kan ik ook een nieuwe haardplaat laten maken?
Ja, dat kan.
Er zijn verschillende adressen, bijvoorbeeld bij Costermans aan het Grote Zavelplein in Brussel. Costermans beschikt over ongeveer 50 modellen die als voorbeeld kunnen dienen.
Ook kunt u bij modellenmakeij De Krom eerst zelf een model laten maken.