| Jaar van ontstaan: | 17e eeuw |
| Herkomst: | Siegerland |
| Afmetingen: | 62 x 81 cm |
| Eigenaar: | Archeologische Werkgroep Lichtenvoorde |
| Inventarisnummer: | - |
| Jaar van aanwinst | - |
| Vroegst bekende verblijfplaats: | Varkensmarkt, Lichtenvoorde |
| Opmerkingen: | - |
| Andere bekende exemplaren: | Het Princessehof te Leeuwarden; Schlosz Homburg, Museum des Oberbergischen Landes. |
Europa-allegorie
Particulier bezit
Doorn
De plaat toont een allegorische voorstelling van Europa. Bij een allegorische voorstelling wordt een begrip afgebeeld door middel van een of meer personen (personificaties) en symbolen.
Europa wordt hier weergegeven door een vorstelijk paar. Een slippendrager en een figuur met een parasol volgen op de achtergrond. Rechts is een paard afgebeeld, een symbool van de Europa-allegorie. Op andere bekende haardplaten van dit type staat onder het middentafereel het woord EVROPA.
De afgebeelde haardplaat werd gevonden tijdens opgravingen aan de Varkensmark te Lichtenvoorde, uitgevoerd door de Archeologische Werkgroep Lichtenvoorde. Met de plaat was een beerput afgedekt.
Achtergrond
In de 16e en 17e eeuw gebruikte de Rooms-Katholieke kerk bij voortduring de kunst om alle aspecten van het zedelijk leven tot uitdrukking te brengen. Dit leidde tot de schepping van een schier eindeloze rij van allegorische voorstellingen.
Het ongetwijfeld belangrijkste werk uit die tijd is 'Iconologia' van de Italiaan Ripa. Ripa gaf een zeer uitgebreid overzicht van allerlei personificaties, waarbij hij zich baseerde op gedegen kennis van historische bronnen. De eerste uitgave van 'Iconologia' verscheen in 1593: een verzameling van ongeveer honderd allegorieen, zonder illustraties. De volgende edities verschenen kort daarna in 1602 en 1603. De laatste was geillustreerd met meer dan 400 afbeeldingen.
'Iconologia' werd vele malen en in vele talen uitgegeven. Het werd in de loop van de 17e eeuw het standaardwerk dat door de meeste kunstenaars van West-Europa werd geraadpleegd.
Ripa beeldt EUROPA af als een vorstelijk geklede en gekroonde vrouw. In de Hertel-editie, 1758-60, wordt EUROPA afgebeeld als Minerva, de godin van de wijsheid. Ze draagt een speer en is omringd met symbolen van kunst, wetenschap en de handel.
Het onderschrift luidt:
Der Christlich Glaub nebst Kunst und Wiss,
von Alters her alhier den Siss.
Op 1 januari 1647 schilderde Matthias Czwiczek, hofschilder in Pruisen, een portretje met daarop Frederik Willem, Keurvorst van Brandenburg en zijn echtgenote Louise-Henriėtte van Oranje, afgebeeld vlak na hun huwelijk. Het schilderijtje bevindt zich in het museum van Kassel. Op de achterkant is onder meer vermeld: 'Evropa'. Mogelijk heeft de afbeelding als voorbeeld gediend voor de afgebeelde haardplaat.
De afbeelding heeft een grote symbolische betekenis: de nieuwe keurvorst, als opvolger van zijn overleden vader, kortom: Europa!
In dit verband wordt de vrouwenfiguur soms als de moeder van de keurvorst aangemerkt: zij wordt ondersteund door de nieuwe steunpilaar van Brandenburg!
Tekst van de hand van de heer Dijkhuizen te Hoogland.
Referenties
[1] W. Elling en S. Winkler-Borck, Ofen- und Kaminplatten, Hamaland-Museum, Vreden, 1982
[2] Wilhelm Elling, Ofen- und Herdplatten, Vreden, 1973
[3] Cesare Ripa, Baroque and Roccoco Pictorial Imagery, The 1758-60 Hertel Edition of Ripa's Iconologia with 200 Engraved Illustrations, ed. Edward A. Maser, Dover Publications, Inc., New York 1971
[4] Persoonlijke communicatie met F. Dijkhuijzen te Hoogland, 2005.